W małopolskich i podkarpackich lasach trwa obserwacja inwazyjnego gatunku kornika o nazwie drzewotocz japoński (Xylosandrus germanus). Owad przybył do nas ze wschodniej Azji.  Powoduje zniszczenia w drewnie leżącym. W ciągu jednej doby jest w stanie wydrążyć w świeżym drewnie głębokie chodniki. Specjaliści mówią o dużym zagrożeniu dla drewna składowanego na terenie lasów południowej Polski w okresie od maja do połowy lipca.

Żarłoczne owady (a w zasadzie żarłoczne samice tego owada), wgryzają się w drewno i niszczą jego strukturę. Są bardzo aktywne w okresie od maja do połowy lipca. W tym roku ich aktywność jest przedłużona i trwa od końca kwietnia, a może potrwać do sierpnia.

Kornik drzewotocz japoński nie jest wybredny w doborze menu. Szczególnie lubi drewno drzew liściastych takich jak: buk, brzoza, dąb, grab, olsza, wiąz. Równie chętnie zasiedla gatunki iglaste - szczególnie jodły, świerki, sosny i modrzewie. Jest także zdolny do zasiedlania ponad 200 gatunków drzew i krzewów krajowych i egzotycznych. Drąży w nich głębokie chodniki zakończone komorą godową.

Owad naturalnie występuje we wschodniej Azji - w Japonii, Korei, Chinach. Prawdopodobnie został „przywleczony” do Europy oraz Ameryki Północnej podczas handlu drewnem. W Europie po raz pierwszy zauważono go w 1952 roku w Niemczech. Uznano go za gatunek silnie inwazyjny.

Obcy w polskim lesie i nie tylko

Drzewotocz japoński jest uznawany za gatunek obcy dla naszej rodzimej fauny.
W Polsce pierwsze osobniki zostały zauważone przez badaczy 26 lat temu (1998 r.) na wyspie Wolin. W kolejnych latach odkrywane były nowe, potwierdzone naukowo stanowiska występowania tego owada rozmieszczone na terenie całego kraju.  Owad jest przykładem organizmu wykorzystującego symbiozę z grzybem Ambrosiella hartigii Batra rozsiewanym przez siebie w chodnikach drążonych w drewnie (mycetofag ambrozyjny). W warunkach polskich jest przeważnie szkodnikiem o charakterze wtórnym, obserwowanym głównie w świeżym drewnie drzew leżących ale także żywych. W podkarpackich lasach zdarzyło się, że zasiedlał i niszczył najmłodsze, kilkuletnie odnowienia bukowe.

Badania w lasach Małopolski i Podkarpacia

Na terenie lasów RDLP w Krakowie i RDLP w Krośnie drzewotocz japoński jest obserwowany przez leśników z Zespołu Ochrony Lasu w Krakowie od 2019 roku. Fachowcy prowadzą monitoring i badają uszkodzenia drzew przez wiatry, susze, jak również przez grzyby i owady.

Duża inwazyjność drzewotocza japońskiego w małopolskich lasach po raz pierwszy ujawniła się w Nadleśnictwie Krzeszowice. Samice owada doprowadziły do powstania dużych szkód w drewnie składowanym przez krótki czas. Zaobserwowano, że wydrążone w ciągu kilkunastu godzin chodniki w drewnie w wielu miejscach sięgały powyżej 3 milimetrów głębokości. Spadek jakości surowca drzewnego w wyniku uszkodzeń dokonanych przez żarłocznego owada w drewnie wielkowymiarowym stwierdzono wówczas w kilku gatunkach drewna takich jak: sosna, modrzew, świerk, dąb, buk.

Wyniki obserwacji prowadzonych w ostatnim czasie napawają leśników z ZOL w Krakowie niepokojem. Głębokość drążonych otworów stwierdzona w drewnie wynosi do 5 cm. Oznacza to, że drzewotocz staje się ważnym szkodnikiem technicznym świeżego drewna okrągłego. Żerowiska pojawiają się zarówno na pobocznicy pnia w miejscach odartych z kory, jak i w tych z korą nieuszkodzoną mechanicznie. Drzewotocz japoński może zakładać żerowiska wgryzając się w drewno również od strony czoła surowca drzewnego. Jest gatunkiem zdolnym do lotu. Może zasiedlać świeże drewno i żywe rośliny również poza kompleksami leśnymi.

Sposób na „drewnojada”

Obecnie nie ma dostępnych na skalę gospodarczą metod zabezpieczenia drewna świeżo pozyskanego przed uszkodzeniami powodowanymi przez tego chrząszcza. W związku z  tym leśnicy z ZOL w Krakowie skrupulatnie zbierają wszelkie informacje dotyczące aktywności drzewotocza japońskiego w celu opracowania najlepszych metod zapobiegania uszkodzeniom.